Περιβάλλον και Πολιτισμός 2011

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού - Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στο πλαίσιο της πανελλαδικής εκστρατείας «Περιβάλλον και Πολιτισμός 2011: Φωνές νερού μυριάδες» διοργανώνει για τέταρτη συνεχή χρονιά, από 6 έως και 9 Οκτωβρίου 2011, εκδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία και μνημεία όλης της χώρας, που απευθύνονται τόσο στο μαθητικό όσο και στο ευρύ κοινό.

Για το 2011 η θεματική της εκστρατείας έχει τίτλο «Φωνές νερού μυριάδες» και στόχο να αναδείξει τη σημασία και τις ποικίλες διαστάσεις της αξίας του νερού στη ζωή των ανθρώπων από την αρχαιότητα έως σήμερα.

Το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ συμμετέχει στην εκστρατεία αυτή προσεγγίζοντας το θέμα μέσα από την παρουσίαση αρχαίων Ελλήνων επιστημόνων, οι οποίοι, με αφορμή το νερό, γέννησαν γνώση, προήγαγαν την επιστήμη και ανέπτυξαν τεχνολογία.

Στη φετινή εκδήλωση, με αναφορά στον αρχαίο Έλληνα μηχανικό και τεχνολόγο Κτησίβιο (285-222 π.Χ.) παρουσιάζεται η «Ύδραυλις», ένα σπουδαίο δείγμα της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, το οποίο εκμεταλλευόμενο τις ιδιότητες του νερού, το αναδεικνύει ως μέσο για τη διαμόρφωση υλικού και άυλου πολιτισμού, συνδέοντας την Τέχνη και την Τεχνολογία.

Η «ύδραυλις», το πρώτο πληκτροφόρο μουσικό όργανο, βάσιζε τη  λειτουργία του σε υδραυλικό σύστημα που ήταν υπεύθυνο για την παραγωγή, κίνηση και ρύθμιση της πίεσης του αέρα, ο οποίος διοχετευόμενος σε σύστημα αυλών διαμέσου πλήκτρων δημιουργούσε τον ήχο.

6-9 Οκτωβρίου 2011, στο κεντρικό lobby του ΝΟΗΣΙΣ

Είσοδος ελεύθερη

Κτησίβιος: Ο εφευρέτης

Άρθρο της Εταιρίας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Εταιρείας
ΠΗΓΗ: www.in.gr

Γεννήθηκε το 285 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια, όπου και πέθανε το 222 π.Χ.  Θεωρείται ο πρώτος που ασχολήθηκε με τις ιδιότητες των ρευστών.
Οι πληροφορίες για τη ζωή του είναι αντιφατικές. Φαίνεται ότι δίδαξε στο Μουσείο της Αλεξάνδρειας και μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγεται ο Φίλων ο Βυζάντιος.
Αν και η ζωή του δεν είναι γνωστή, το έργο του σχολιάζεται εκτενώς από τον Βιτρούβιο, τον Αθήναιο και τον Φίλωνα. Οι σχολιασμοί αυτοί αναδεικνύουν έναν Μηχανικό που συγκρίνεται με τον σύγχρονό του Αρχιμήδη.
Πλούσιος σε ιδέες εφευρέτης, κατασκεύασε μηχανές που η λειτουργία τους στηρίζεται στον συμπιεσμένο αέρα.  Μεταξύ των εφευρέσεών του εξέχουσα θέση έχει η καταθλιπτική αναρροφητική αντλία, το υδραυλικό ρολόι, η ύδραυλις (μουσικό όργανο, πρόγονος του εκκλησιαστικού οργάνου), τα όπλα πεπιεσμένου αέρα, κ.α.
Κτησίβιος Σύγχρονος ή λίγο αρχαιότερος του Αρχιμήδους, επιστήμων Φυσικός κατ' αρχήν, "επεδείκνυε με παραδείγματα την φύση του αέρα και την δύναμη/ταχύτητα της κινήσεώς του" μας λέει ο Φίλων ο Βυζάντιος. Το χαρακτηριστικό, πάντως, του Κτησιβίου (χαρακτηριστικό του αλεξανδρινού πνεύματος), ήταν το εύρος των τεχνικών ενδιαφερόντων, αλλά και οι μεγαλύτερες πρακτικές δυνατότητες χάρις στην ευχερέστερη χρήση των μετάλλων. Ο Βιτρούβιος (Χ, 7) ομολογεί πως δεν ξέρει τι να πρωτοδιαλέξει  απ΄ τις μηχανές του Κτησιβίου και παραπέμπει τους ενδιαφερομένους στα βιβλία του μεγάλου Αλεξανδρινού.

http://reviews.in.gr/science-tech/ancientgreektechnology/article/?aid=1231082864

Ύδραυλις

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Ύδραυλις ήταν αρχαιοελληνικό πνευστό όργανο, μηχανικό αερόφωνο όργανο της αρχαιότητας με ισχυρό και οξύ ήχο, χρησιμοποιούμενο στα θεάματα του ιπποδρόμου και στην εκτέλεση στρατιωτικής μουσικής. Η ύδραυλις (ή ύδραυλος), το λεγόμενο όργανο του νερού, ήταν επινόηση και εφεύρεση του μηχανικού Κτησίβιου του Αλεξανδρέα. Κατασκευάστηκε στην Αλεξάνδρεια τον 3ο αιώνα π.Χ. και για τον τρόπο λειτουργίας και χρήσης του μας διασώζονται οι περιγραφές του Ήρωνα του Αλεξανδρέως και του Βιτρούβιου. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του οργάνου αυτού ήταν το υδραυλικό σύστημα πάνω στο οποίο βασιζόταν για να λειτουργήσει, καθώς αυτό ήταν υπεύθυνο για την παραγωγή, κίνηση και ρύθμιση της πίεσης του αέρα, ο οποίος διοχετευόταν στους αυλούς διαμέσου των πλήκτρων.

Η ύδραυλις ήταν μια μεγάλη σύριγγα, όπως η σύριγγα του Πανός, που αποτελείτο από μια σειρά ηχητικών σωλήνων από καλάμι, διαβαθμισμένων ανάλογα με το μήκος τους, μέσα στους οποίους φυσούσε ο εκτελεστής, όπου στα στόμια των αυλών της παρεχόταν υψηλής και σταθερής πίεσης αέρας. Κάτω από τους αυλούς υπήρχε μια δεξαμενή με νερό στο πυθμένα της οποίας βρισκόταν ένα κοίλο ημισφαίριο, ο πνιγέας. Στον πνιγέα έμπαινε νερό από τις οπές της βάσης και αέρας από τους σωλήνες της κορυφής. Οι σωλήνες αυτοί ήταν πάνω από το κοίλο ημισφαίριο και κατέληγαν έξω από τη δεξαμενή. Ένας σωλήνας από αυτούς λύγιζε και συγκοινωνούσε με την πυξίδα (πυξίς-εμβολέας). Η πυξίδα ήταν μια εμβολοφόρος αντλία που διοχέτευε τον αέρα από τον σωλήνα της κορυφής με πίεση στον πνιγέα. Έπειτα, ο αέρας οδηγείτο στο στεγανό χώρο πάνω από τη δεξαμενή και κάτω από τους αυλούς. Οι αυλοί στο κάτω μέρος είχαν τους γλωσσοκόμους. Η γλωσσίδα κάθε γλωσσοκόμου ήταν διάτρητη και με τη βοήθεια του πλήκτρου (αγκωνίσκου) σπρωχνόταν προς τα μέσα με αποτέλεσμα να ανοίγεται δίοδος προς το στόμιο του αντίστοιχου αυλού. Ο πεπιεσμένος αέρας διοχετευόταν στον αυλό, άρα το όργανο ηχούσε. Όταν το πλήκτρο σταματούσε να πιέζεται τότε η γλωσσίδα επανερχόταν στη θέση της με τη βοήθεια ελατηριωτού μηχανισμού, διακόπτοντας τη ροή του αέρα και ο αυλός έπαυε να ηχεί. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο αέρας παραγόταν από ανθρώπους (έφηβους ή δούλους) που ανεβοκατέβαζαν, χτυπούσαν ή πηδούσαν πάνω-κάτω στα φυσερά, ενόσω ο εκτελεστής του οργάνου έπαιξε φανερώνοντας έτσι τη δεξιοτεχνία του στα πλήκτρα.

Μετά τους Έλληνες, το πρωτοπόρο αυτό ακουστικό και τεχνολογικό κατασκεύασμα ταξίδεψε και υιοθετήθηκε πρόθυμα από πολλούς, φτάνοντας μέχρι τους Ρωμαίους και έπειτα τους Βυζαντινούς. Τον 7ο και 8ο αιώνα η ύδραυλις ονομάστηκε πλέον Όργανο και άκμαζε στο Βυζαντινή Αυτοκρατορία αλλά και σε όλα τα μεγάλα κέντρα κατασκευής και παραγωγής της όπως η Κωνσταντινούπολη. Αξιομνημόνευτο είναι το περιστατικό της αποστολής ενός εκκλησιαστικού οργάνου ως δώρο το 757 μ.Χ. από το βυζαντινό αυτοκράτορας Κωνσταντίνο τον Κοπρώνυμο στον αυτοκράτορα των Φράγκων Πιπίνο τον Βραχύ, πατέρα του Καρλομάγνου. Λίγο αργότερα, το 812 μ.Χ., οι βυζαντινοί χάρισαν και ένα δεύτερο στον ίδιο τον Καρλομάγνο. Τον 10ο αιώνα κατασκευάστηκε με έξοδα της εκκλησίας το αγγλικό εκκλησιαστικό όργανο του Γουίντσεστερ, με ασυνήθιστο μέγεθος και με 26 φυσερά που απαιτούσαν 70 άτομα[3], διαθέτοντας επίσης 40 νότες, με 10 αυλούς για κάθε νότα.

Εξέλιξη του οργάνου αυτού είναι το σύγχρονο Εκκλησιαστικό όργανο.